Czarna porzeczka

Francuzi nazywają ją cassis, Anglicy – black currant, zaś dla Rosjan to smorodina czernaja (z racji żółtych gruczołów posiadających olejek eteryczny o charakterystycznym zapachu, rozsianych po całej roślinie). Niemiecka nazwa – schwarze Johannisbeere – przypomina, że owoce czarnej porzeczki, bo o nich mowa, dojrzewają na św. Jana. Wtedy także wygniata się z nich sok na wino. Polska nazwa wywodzi się z XIV wieku od staropolskiego słowa „porzecze”, oznaczające teren położony nad rzeką.

Czarna porzeczka (Ribes nigrum L.) to roślina należąca do rodziny agrestowatych, blisko spokrewniona z agrestem (Ribes grossularia L.). Znana od późnego średniowiecza, kiedy to empirycznie stwierdzono jej właściwości zdrowotne. Powszechnie występuje w Europie i w Azji (od Hiszpanii, przez Polskę, aż po Mongolię i od Finlandii po Himalaje). O popularności czarnej porzeczki w Polsce świadczy chociażby mnogość nazw ludowych: bździuch, pankracina, pękatka, smarglena, smorodyńki, smorodynia, smargliny, smorodzina, smorodzinki, smrodzina, świętojanki.[1] Co więcej, Polska jest największym na świecie producentem owoców czarnej porzeczki i jednocześnie najważniejszym ich dostawcą na rynki międzynarodowe. Produkuje ok. 57% tychże owoców w skali Europy i blisko 53% w świecie.[2]

Czarna porzeczka jest wieloletnim krzakiem z drzewiastymi, giętkimi gałęziami, osiągającym wysokość do 2 metrów. Liście czarnej porzeczki są duże, 3-5 klapowe, o sercowatym kształcie i w odcieniu ciemnozielonym. Owoc czarnej porzeczki to okrągła jagoda o zielonkawym miąższu otoczona cienką skórką, której odcień zależy od odmiany (przeważnie czarny lub ciemnofioletowy).

Zastosowanie czarnej porzeczki

Zastosowanie czarnej porzeczki jest wielokierunkowe. Jest to jednocześnie roślina owocowa, ozdobna i lecznicza. Na plantacjach rodzi owoce nadające się do bezpośredniego spożycia i do przetworów. Wyhodowane odmiany ozdobne uprawiane są w ogrodach i parkach, zachwycając przechodniów. W medycynie zastosowanie mają zarówno liście czarnej porzeczki, jak i jej owoce, w tym nasiona.[3] Czarna porzeczka jest także jednym z bogatszych w witaminę C owoców leśnych (181 mg wit. C w 100 g owoców), ustępując tylko owocom dzikiej róży (500 mg wit. C w 100 g owoców). Dodatkowo, spożycie 100 g czarnych porzeczek pokrywa 258% dziennego zapotrzebowania na witaminę C.[4] Można zatem uznać, że czarna porzeczka stanowi alternatywę dla tabletek z witaminą C. Poza witaminą C, w owocach czarnej porzeczki obecne są w miejszych ilościach witaminy: P – rutyna (która poprawia przyswajalność witaminy C), E, B, PP, K, D i karotenoidy. Owoce czarnej porzeczki to także bogactwo soli mineralnych (głównie: potas, sód, wapń, fosfor i magnez) oraz rzadkich mikroelementów (jak chociażby: siarka, chlor, żelazo, cynk, miedź,

[1] Karabela Monika, Czarna porzeczka, www.elena.pl/pdf/23.pdf, Odczyt: 07.10.2014 r.

[2] Krajowe Stowarzyszenie Plantatorów Czarnych Porzeczek, kspcp.pl, Odczyt: 07.10.2014 r.

[3] Herbs2000.com, Czarna porzeczka Ribes nigrum, http://pl.herbs2000.com/ziola/porzeczka_cz.htm, Odczyt: 07.10.2014 r.

[4] Majewska Monika, Czarne porzeczki – właściwości zdrowotne, www.poradnikzdrowie.pl/zywienie/co-jesz/czarne-porzeczki-wlasciwosci-zdrowotne_41764.html, Odczyt: 07.10.2014 r.